Hiện trạng công nghệ sinh trắc học con người

Thời điểm hiện tại nó còn tốt?

Năm 2025, nhận diện sinh trắc học không hề cũ, mà nó đang ở giai đoạn "Tiêu chuẩn hóa và Phát triển" (Standardization and Evolution), trở thành xu hướng tất yếu và là một lớp bảo mật bắt buộc trong nhiều lĩnh vực quan trọng.

Tính Bắt buộc và Tiêu chuẩn hóa: Tại Việt Nam, đặc biệt trong ngành ngân hàng, việc xác thực sinh trắc học đang trở thành bắt buộc (ví dụ: đối với các giao dịch chuyển tiền có giá trị lớn hoặc mở tài khoản) theo các quy định của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có hiệu lực từ đầu năm 2025. Điều này biến nó thành một yêu cầu nghiệp vụ (Business Requirement) quan trọng cho mọi dự án liên quan đến tài chính.

• Sự Phổ biến Đa lĩnh vực: Sinh trắc học đang được mở rộng ứng dụng mạnh mẽ từ điện thoại cá nhân (Face ID, vân tay) sang:

  • Ngành Hàng không/Giao thông: Xác thực tại sân bay bằng CCCD gắn chip và sinh trắc học để làm thủ tục check-in nhanh chóng.

  • Thanh toán: Thanh toán chỉ bằng khuôn mặt hoặc lòng bàn tay (Contactless Biometrics).

  Xu hướng Mới	Đặc điểm	Lợi ích cho Dự án
  Sinh trắc học Đa mô thức (Multi-Modal)	Kết hợp nhiều yếu tố (ví dụ: khuôn mặt + giọng nói + vân tay) trong một lần xác thực.	Bảo mật vượt trội (khó làm giả hơn nhiều), giảm tỉ lệ từ chối sai (False Rejection Rate).
  Sinh trắc học Hành vi (Behavioral Biometrics)	Phân tích cách người dùng gõ phím, di chuyển chuột, hoặc tốc độ thao tác để xác thực liên tục.	Xác thực thụ động, liên tục (Passive, Continuous Authentication), chống lại các cuộc tấn công Deepfake tinh vi.
  Phát hiện Sự sống (Liveness Detection)	Công nghệ AI xác định xem dữ liệu sinh trắc là của một người thật hay là hình ảnh/video/mặt nạ giả.	Bảo mật tuyệt đối chống lại hành vi mạo danh, đặc biệt quan trọng trong các giao dịch trực tuyến.
  Không chạm (Contactless Biometrics)	Nhận diện khuôn mặt hoặc vân tay/lòng bàn tay mà không cần chạm vật lý, cải thiện vệ sinh.	Tiện lợi và nhanh chóng (thuộc tính "Convenience" bạn vừa hỏi), tăng cường trải nghiệm.

Thuận tiện - dễ sử dụng - bảo mật

1. Loại bỏ nhu cầu ghi nhớ và nhập liệu

• Không cần Mật khẩu: Người dùng không cần phải ghi nhớ mật khẩu phức tạp, dãy PIN, hoặc mang theo thẻ vật lý. Điều này giúp giảm đáng kể gánh nặng nhận thức (cognitive load) và nguy cơ quên hoặc nhập sai thông tin.

• Xác thực Tức thì: Thay vì gõ mật khẩu, người dùng chỉ cần một hành động tự nhiên như đặt ngón tay, quét khuôn mặt, hoặc quét võng mạc. Quá trình này diễn ra gần như ngay lập tức và rất trực quan.

2. Tính sẵn có và độc nhất

• Đeo luôn bên mình (Always with you): Đặc điểm sinh trắc học (vân tay, khuôn mặt, giọng nói) là một phần cố hữu của mỗi cá nhân, vì vậy chúng luôn sẵn có và không thể bị quên, mất, hoặc bỏ quên ở nhà.
  
  

  

  Getty Images

• Tính Độc nhất (Uniqueness): Đặc điểm sinh trắc học của mỗi người là duy nhất, mang lại một hình thức "nhận dạng" (identifier) cá nhân không thể sao chép hoặc chia sẻ dễ dàng.

3. Tốc độ và Hiệu quả

• Tốc độ nhanh: Quá trình thu thập dữ liệu sinh trắc học và so sánh với mẫu đã đăng ký diễn ra chỉ trong vài mili giây, nhanh hơn rất nhiều so với việc nhập một mật khẩu dài.

• Trải nghiệm Người dùng Tốt hơn: Sự kết hợp giữa tốc độ và tính đơn giản tạo ra một trải nghiệm người dùng liền mạch (seamless user experience), đặc biệt quan trọng trong các giao dịch tài chính hoặc mở khóa thiết bị hàng ngày.

4. Khả năng bảo mật tự thân

Mặc dù tính bảo mật không trực tiếp là sự "thuận tiện," nhưng việc nó tích hợp vào quy trình dễ dàng lại khiến người dùng thấy thoải mái hơn:

• Khó làm giả: Sinh trắc học khó bị đánh cắp hoặc làm giả hơn so với mật khẩu (có thể bị rò rỉ hoặc đoán). Điều này tạo ra một sự tin cậy (trust) cao hơn mà không cần thêm bước xác minh phức tạp.

• Xác thực Đa yếu tố (MFA) dễ dàng: Sinh trắc học thường được sử dụng như một yếu tố trong xác thực đa yếu tố (ví dụ: thứ bạn là), kết hợp với một yếu tố khác (ví dụ: thứ bạn biết - mật khẩu) để tăng cường bảo mật mà vẫn giữ được sự tiện lợi.